Stein (Limburg)

Heraldry of the World Civic heraldry of the Netherlands - Nederlandse gemeentewapens

STEIN

Provincie  : Limburg
Opheffing  : -
Toevoegingen : 1982 Elsloo, Obbicht en Papehoven (ged) Urmond

I : 13 april 1890
"Van keel, beladen met een op een van goud getoomd en getooid paard van sabel gezeten H.Martinus van goud, met gelaat en handen van natuurlijke kleur, houdend in de opgeheven rechterhand een zwaard van zilver met gevest van goud en in de opgeheven linkerhand eene slip van zijn mantel; naast het paard loopt een naakte bedelaar, hebbende om de lendenen een gordel van sabel, alles op een terras van sinopel voor hetwelk zich bevindt een schuinsgeplaatst schild van goud, beladen met 7 ruiten van keel, geplaatst 3, 3 en 1."

II : 12 augustus 1982
"In keel de H.Martinus van natuurlijke kleur, gekleed van goud, houdend in de rechterhand een zwaard van zilver met gevest van goud en in de linkerhand een slip van zijn mantel, zittende op een paard van sabel, getoomd, getooid en gehoefd van goud, en links vergezeld van een naar hem opziende bedelaar van natuurlijke kleur, gekleed in een lendedoek van sabel, het geheel geplaatst op een grond van sinopel, waarvoor een schuingeplaatst schild van goud, beladen met 7 aaneengesloten ruiten van keel, geplaatst 3,3 en 1. Het schild gedekt door een gouden kroon van 3 bladeren en 2 parels."

File:Steinl.gif

Oorsprong/verklaring:
De heilige is de kerkpatroon van Stein en Urmond. Het ruitenschild is afkomstig van de familie van Elsloo, bekend sinds 1108.

De heerlijkheid Elsloo en de later ontstane heerlijkheid Stein, waren bezit van een familie van Stein. Waarschijnlijk is Stein een afsplitsing van Elsloo. De oudst bekende vermelding van de familie van Stein dateert uit 1231. Arnold van Stein en zijn neef Arnold van Elsloo voerden beide het ruitenschild als wapen. Van hun beider ouders (Herman en Arnold van Elsloo) zijn geen wapens bekend, maar aangezien de zoons hetzelfde wapen voeren, kan geconcludeerd worden dat het wapen afkomstig is van Van Elsloo.

Het wapen is in Elsloo niet gehandhaafd na uitsterving van de familie, in Stein wel. Het werd beschouwd als landswapen en opgenomen als kwartilering (zoals bij Daniel van der Merwede, eind 14e eeuw) of als hartschild (familie van Bronckhorst-Batenburg, heren van Stein sinds 1462). In wapens van deze familie in de 16e en 17e eeuw was nog steeds het ruitenschild opgenomen.

Na de samenvoeging met Elsloo, Stein en Urmond wilde de gemeente in eerste instantie een nieuw wapen hebben. Hierop legde Mr. G. Bontekoe drie ontwerpen voor aan de gemeenteraad. Er waren een aantal aspecten uit de locale geschiedenis en de onderdelen van de oude wapens die mogelijk in het nieuwe wapen verwerkt konden worden. Behalve elementen uit de oude wapens waren dat :

• de bandkeramische cultuur, een prehistorische cultuur, het gebied van de nieuwe gemeente was al in de prehistorie bewoond.
  
• de Maas, de westgrens van de nieuwe gemeente, en een belangrijke verkeersader in zowel de vroegere als de huidige tijd.
  
• de drie gemeentes behoorden allen tot het Middeleeuwse Land van Zwentibold.

Het eerste van de drie ontwerpen was een gedeeld schild met in I het wapen Urmond, in het tweede drie kepers van het wapen van Elsloo, en met het ruitenschild uit het oude wapen van Stein in een hartschild.

Het tweede ontwerp had dezelfde elementen, al werden beide helften nu gescheiden door een versmalde golvende paal, die de Maas voorstelde.

Het derde ontwerp was een gevierendeeld wapen, met in I het ruitenschild van Stein, in II de leeuw van Urmond en in III de kepers van Elsloo. In het vierde kwartier werd de Romeinse garnizoensadelaar geplaats (vergelijk Heerlen). Hoewel Stein zelf geen garnizoensplaats is geweest, lag het onder sterke invloed van Heerlen en Maastricht. Een alternatief hiervoor was een prehistorische aardenwerk pot in het vierde kwartier. De Heemkundevereniging reageerde op het voorstel met een lijvig advies. Hierbij werden de laatste twee voorstellen van Bontekoe verworpen. Het tweede omdat het ontwerp erg overladen werd, en de Maas niet in het midden van de gemeente stroomt. Verder was de Maas historisch ook een bron van vele geschillen, mede door de wisselende beddingen. Tenslotte heeft de Maas ook veel verwoesting gebracht in de omgeving.

Het derde ontwerp werd niet geschikt bevonden door de Romeoinse adelaar, er was weinig Romeinse invloed in Stein. Ook is de bandkeramiek cultuur niet specifiek voor Stein, maar voor heel Zuid Limburg.
Ook de door Bontekoe niet meegenomen verwijzing naar Zwentibold was niet specifiek voor Stein, ook andere gemeenten behoorden daartoe. De heemkundevereniging stelt daarop voor om het oude wapen te handhaven, omdat het heel goed kon gelden voor de drie oude gemeenten. De Heren van Stein waren een tak van de Heren van Elsloo en het ruitenschild is ook het oorspronkelijke wapen van de Heren van Elsloo. Verder voerde de schepenbank van Urmond lange tijd zegels met daarop de afbeelding van Sint Maarten met de bedelaar.

De gemeenteraad ging uiteindelijk met het advies van de heemkundevereniging akkoord, maar stuurde ook het eerste ontwerp van Bontekoe mee voor advies aan de Hoge Rad van Adel. Uiteindelijk is toch besloten om het oude wapen te handhaven.

Literatuur : Dossier Stein bij de Hoge Raad van Adel.