Hilvarenbeek

Heraldry of the World Civic heraldry of the Netherlands - Nederlandse gemeentewapens

HILVARENBEEK

Provincie  : Noord Brabant
Opheffing  : -
Toevoegingen : 1997 Diessen

I : 6 maart 1986
"Verdeeld door de omgekeerde gaffelsnede : rechts in sabel een omgewende leeuw van goud, getongd en genageld van keel; links in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel, getongd, genageld en gekroond van goud; beneden in goud 3 vijfbladen van keel, geknopt van goud, geplaatst 1 en 2, de bovenste bedekt door een op zijn punt staand vrijkwartier van keel, waarop een adelaar van zilver, gebekt, getongd en gepoot van goud. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 parels."

II : 19 september 1997
"Gedeeld : I in sabel een leeuw van goud, getongd en genageld van keel; II doorsneden a : in zilver twee afgewende sleutels van azuur; b : in azuur een ring van zilver. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 parels."

Oorsprong/verklaring:
Hilvarenbeek vormde een schepenbank in de Meijerij van 's Hertogenbosch. Het eerste wapen is afgeleid van een zegel van Hilvarenbeek uit 1336, waarop de wapens van de beide heren van de heerlijkheid, de hertog van Brabant en Rogier van Leefdael, de wapens gescheiden door een paal (de beek), van boven gedekt door 4 takken met bladeren en een randschrift 'S. scabinorum de Beke quod dictur Hilwarenbeke'.

In de Bataafse tijd voerde Hilvarenbeek een zegel, dat afgeleid was van het oude zegel; alleen de beek werd vervangen door een lictorenbundel, een typisch symbool van die tijd. De gemeente voerde tot 1961 een ander wapen, met de volgende omschrijving :
In sinopel een gaffel van azuur, waarvan de beide schuine delen golvend, in het schildhoofd vergezeld van een blokje van keel.

Dit nooit verleende wapen zou de plaatselijke beek en de parochiekerk voorstellen.

In 1961 besloot de gemeente de voorstelling op het oude zegel als wapen te gaan gebruiken. Dit bleef officieus tot in 1983 de volgende verbeterde versie ingestuurd werd naar de Hoge Raad van Adel , met de volgende omschrijving :
In keel een golvende paal van zilver, vergezeld van 2 schildjes; het rechter gevierendeeld : I en IV in sabel een leeuw van goud, getongd en genageld van keel, II en III in zilver een dubbelstaartige leeuw van keel, getongd, genageld en gekroond van goud; het rechter van goud beladen met 3 vijfbladen van keel, geknopt van goud, geplaatst 2 en 1, en een vrijkwartier van keel beladen met een adelaar van zilver, gebekt, gepoot en getongd van goud; onder beide schildjes een naar de paal toegewende tak met 4 bladeren van zilver; uit de schildjes een van de paal afgewende tak met 6 bladeren van hetzelfde. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 parels.

Dit wapen is vrijwel identiek aan het wapen op het zegel, maar de Hoge Raad van Adel ging niet akkoord. Uiteindelijk is besloten tot een schildverdeling, die de geografische ligging voorstelt en de beide wapens van de landheren.

In 1993 stelde de Noordbrabantse Commissie voor Wapen- en Vlaggenkunde voor het wapen alsvolgt te wijzigen:

Het wapen Leefdael in het onderste deel van het schild werd vervangen door een vijfblad, om het wapen minder vol te maken.

Na de samenvoeging met Diessen moest er een nieuw wapen komen. Combineren van de twee wapens was vrijwel niet mogelijk. Uiteindelijk is gekozen voor een combinatie van de Brabantse leeuw, waarbij dus de rode Limburgse leeuw is komen te vervallen. De twee dorpen worden gesymboliseerd door de twee sleutels, de symbolen van de twee parochieheiligen, Petrus en Willibrordus. De emmer van Diessen, die geen historische betekenis had, werd vervangen door de ring (zie onder Diessen).

Literatuur : vdBergh, 1878, Brekel, 1993b; Schutte, 1986e; Van Ham, 1998