Westzaan

Heraldry of the World Civic heraldry of the Netherlands - Nederlandse gemeentewapens

WESTZAAN

Provincie  : Noord Holland
Opheffing  : 1974 Zaanstad
Toevoegingen : -

I : 26 juni 1816
"Gevierendeeld, het eerste en vierde van keel beladen met een leeuw van zilver, het tweede en derde van zilver met een leeuw van keel."

NB : de leeuwen in I en III zijn omgewend.

Oorsprong/verklaring

Het wapen is afgeleid van het wapen van de Ambachtsheerlijkheid en Banne van Westsane en Crommenie.

Het wapen van de banne was I en IV in zilver een leeuw van keel, II en III in keel een leeuw van zilver, de leeuwen in I en III omgewend. De ambachtsheerlijkheid werd in 1304 voor het eerst beleend aan Jan van Beaumont, de jongere broer van Willem IV van Holland-Henegouwen. Behalve de ambachtsheerlijkheid verkreeg hij tevens Beverwijk, Wijk aan Duin en Wijk aan Zee.

In 1391 ging het baljuwschap over aan de familie Bloys (een tak van de Châtillon-familie) en in 1397 aan Holland.

Het oudste zegel van de banne dateert uit 1602, waarop een wapen met 4 leeuwen. Zowel het wapen Beaumont als het wapen van Holland-Henegouwen vertoonde 4 leeuwen, het wapen Beaumont gebroken door een barensteel. Welk wapen ten grondslag ligt aan het wapen van de banne is niet duidelijk. Ook niet waar de kleuren vandaan komen. Het wapen werd op 14 december 1602 officieel door de Staten van Holland en West-Friesland verleend, inclusief de kleuren.

In het raadhuis van Westzaan, daterend uit 1781-1783, hangen de wapens van Westzaan, Westzaamdam, Zaandijk, Wormerveer en Koog aan de Zaan, allen identiek aan het wapen van de Banne met een kroon met 9 parels. Westzaan, Westzaandam en Zaandijk voerden het wapen ook wel met een helm en helmteken met uitkomende leeuw.

In de Franse tijd verviel het wapen en werd het keizerlijke wapen aangenomen. De verschillende gemeenten (inclusief Krommenie, afgesplitst in 1634, zie aldaar ) kregen allen wapens die sterk leken op het wapen van de Banne, maar hoe de verschillen zijn ontstaan is niet bekend.

Van Westzaan is tevens een zegel bekend uit de 17e eeuw, met het wapen, gedekt door een helm met dekkleden en een uitkomende leeuw. Het is niet duidelijk of het hier gaat om een zegel van Westzaan, of van de banne van Westzaan.

18e eeuws zegel van Westzaan (Honig, 1887)
Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910	Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930

Literatuur : Honig, 1887; Van den Bergh, 1878