Hardenberg

Heraldry of the World Civic heraldry of the Netherlands - Nederlandse gemeentewapens

Provincie  : Overijssel
Opheffing  : -
Toevoegingen : 1941 Ambt Hardenberg, Stad Hardenberg; 2001 Avereest, Gramsbergen

I : 30 september 1941
"Gedeeld : I in goud een dwarsbalk van keel en een schildhoek van hetzelfde, beladen met een bisschopsmijter van zilver, II doorsneden : a) in zilver een dubbelgekanteelde dwarsbalk van keel, b) in keel een dwarsbalk van zilver. Het schild gedekt met een gouden kroon van 3 bladeren en 2 paarlen."

II : 25 augustus 1962
"Gevierendeeld : I in zilver een roos van keel, geknopt en gepunt van goud, II in goud een dwarsbalk van keel, III in zilver een beurtelings gekanteelde dwarsbalk van keel, IV in keel een dwarsbalk van zilver, achter het schild en met de rechterhand daarop steunende, de figuur van de Heilige Stephanus, de Martelaar, van zilver, houdende in zijn linkerhand een boek van keel."

III : 3 september 2002
"In goud twee golvende dwarsbalken van azuur, in het midden vergezeld van een klaverblad van keel. Het schild gedekt met een gouden kroon met vijf bladeren."

Oorsprong/verklaring

Het eerste wapen is samengesteld na de samenvoeging van Ambt en Stad Hardenberg. Stad Hardenberg voerde als wapen een schild met de H. Stephanus (zie aldaar). Dit wapen was afgeleid van de oude stadszegels.

Het eerste wapen is samengesteld uit de wapens van drie bisschoppen van Utrecht en een bisschopsmijter, die het gezag van de bisschoppen weergeeft. De wapens van de volgende bisschoppen zijn opgenomen : Willebrand van Oldenburg (dwarsbalk), bisschop van 1277-1233; Jan van Arkel (IIa), bisschop van 1342-1364 en Floris van Wevelinckhoven (IIb), bisschop van 1379-1393. Deze bisschoppen zouden een belangrijke rol gespeeld hebben bij de ontwikkeling van de vesting. De stad verkreeg in 1362 van Jan van Arkel stadsrechten. Floris van Wevelinckhoven verbleef veel op het plaatselijke kasteel en is ook in Hardenberg gestorven.

De gemeente vond dit wapen echter niet erg geslaagd, met name de bisschopsmijter en de afwezigheid van het oude stadssymbool, de H. Stephanus, vormden een bron van kritiek. In 1961 besloot de gemeenteraad dan ook om een nieuw wapen aan te vragen.

Het wapen werd samengesteld uit de wapens van een viertal bisschoppen, dezelfde als in het oude wapen, alsmede het wapen van Otto van Lippe (roos). Otto van Lippe sneuvelde in de slag bij Ane in 1227 tegen Rudolf van Coevorden. Deze slag was de aanleiding voor Willebrand van Oldenburg om Hardenberg te versterken. Dit leidde vervolgens tot de stadsrechten in 1362. Als schildhouder werd weer de H. Stephanus gevraagd.

Het derde wapen kwam tot stand na moeilijke besprekingen. Het oude stadswapen was niet te handhaven, aangezien het voor de andere gemeenten geen betekenis had. Combinatie van de verschillende wapens bleek evenmin een goede optie. Uiteindelijk is gekozen voor het bovenstaande wapen. De twee dwarsbalken symboliseren de Reest en de Vecht, de twee rivieren in de gemeente. Het klaverblad symboliseert het voornamelijk agrarische karakter van de gemeente. De drie lobben geven de drie oude gemeenten weer. De kleur van de klaver geeft aan dat er ook dorpen en een stad in de gemeente liggen.
De kroon is vijfbladig, omdat Gramsbergen een dergelijke kroon voerde.

Gebruik op toegangsbord (Foto: H.W. Fluks, bron)

Literatuur : Informatie gemeente Hardenberg