Deventer
DEVENTER
Provincie : Overijssel
Opheffing : -
Toevoegingen : 1999 Diepenveen; 2005 Bathmen
I : 15 juli 1818
" Van goud, beladen met een zwarte arend, met roode pooten, hebbende op deszelfs kop een goude keizerlijke kroon. Het schild gedekt met een goude dergelijke kroon."
II : 29 april 1890
" In goud een met de kop naar rechts gewenden adelaar van sabel, gekroond met den Keizerlijke Duitsche Rijkskroon, getongd en geklauwd van keel. Het schild gedekt met deszelfs Keizerlijke kroon."
III : 13 juli 1921
" In goud een adelaar van sabel, gebekt, getongd en gepoot van keel. Het schild gedekt met de keizerlijke kroon van het Heilige Roomsche Rijk en gehouden door 2 geharnaste krijgslieden, met sjerpen van wit en rood; houdende in de andere hand een lans voorzien van een wimpel wit en rood, aan de broekzijde in beslag genomen, bij wijze van banier, door het wapen."
Oorsprong/verklaring
Deventer is een oude Hanze- en Rijksstad. Hierdoor voert de stad de adelaar van het Heilige Roomse Rijk. De adelaar is eenkoppig, hetgeen betekent dat de stad waarschijnlijk al voor 1250 een wapen verleend heeft gekregen. Daarna werd de adelaar namelijk tweekoppig.
Van Deventer zijn een aantal zegels bekend, het oudste dateert uit de 13e eeuw (afdrukken uit 1268, 1274 en 1352) waarop een afbeelding staat van een ringmuur met 3 gedekte torens, met daarop een (rijks)appel. De adelaar verschijnt op een zegel met afdrukken uit 1459 en een aantal 16e eeuwse zegels. Op het contrazegel van de stad stond zeer regelmatig een gedeeld schild, waarschijnlijk van zilver en rood. Beide wapens (de adelaar en het gedeelde schild) komen ook voor op een afbeelding van de stad uit 1550 en in de gevel van het nieuwe stadhuis uit 1694. De betekenis van het tweede wapen is niet bekend; het kan het wapen zijn van de Hanze (vergelijk Lübeck), maar ook kan het zijn afgeleid van het wapen of de banier van de landsheer, de bisschop van Utrecht. Op alle andere zegels van de stad staat vervolgens alleen de adelaar afgebeeld. In de 16e en 17e eeuw komt de keizerskroon voor op het wapen op de zegels.
De schildhouders komen niet voor op de stadszegels. In de 17e en 18e eeuw werd het wapen vaak vergezeld van een wapenspreuk, namelijk "Super alas aquilarum portavi te" (Op arendsvleugelen heb ik u gedragen), ontleend aan Exodus 19:4, en duidelijk slaand op de adelaar in het wapen. In 1815 diende de stad Deventer twee de beide wapens in. De Hoge Raad van Adel gaf echter duidelijk aan dat maar één wapen verleend kon worden. Aangezien de adelaar altijd de hoofdplaats had ingenomen (zegel itt het andere wapen op het contrazegel) werd het wapen met de adelaar verleend.
In 1890 werd het wapen aangepast, het oude wapen was feitelijk gespiegeld weergegeven. Tevens werd in 1890 officieel ook een randschrift Gemeentebestuur van Deventer verleend, hetgeen de gemeente niet wenste en ook nooit heeft gebruikt. In 1921 besloot de gemeente het wapen te vermeerderen met twee schildhouders, afgeleid uit een publicatie uit 1651 van Revius, die ieder een gedeelde banier houden, afgeleid van de beide historische wapens van de stad. Ook werd de kroon van de adelaar verwijderd, aangezien die niet historisch door de Duitse keizers was gevoerd, en werd de kroon op het schild geplaatst.
Het zegel van Deventer van 1270 (Coll. Historisch Museum Deventer)
Het zegel van Deventer (afdruk 1544)
Het contrazegel van Deventer (afdruk 1544)
Het zegel van Deventer (afdruk 1800)
Munt van Deventer, 1578
Het wapen in een manuscript uit 1514
Het wapen in een 16e eeuws manuscript klein wapen
Het wapen in een 16e eeuws manuscript rijkswapen
Het wapen in een manuscript uit 1573
Het wapen in een 17e eeuws manuscript
Wapencompositie van Deventer aan de Stadspoort van Deventer, 1619 ((c)Hubert de Vries)
Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910
Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930
Het wapen op een heraldische tegel
Het wapen op een heraldische tegel
Poststempel politie 1986
Het wapen op een lokale munt
De adelaar op de stadspoort van +/- 1300 (Coll. Historisch Museum Deventer)
De wapens op de gevel van het Landshuis in Deventer, 1632((c)Hubert de Vries)
English
Deventer is an old Imperial city and important member of the Hanseatic League. The city was thus entitled to use the Imperial eagle. As the eagle is one-headed the right to use the eagle was probably already granted prior to 1250. The oldest seals of the city (1268, 1274, 1352), however show only a city wall with an apple or orb. The eagle first appeared on the seals in 1459. All later seals and images use the eagle. The imperial crown first appeared in the late 16th or early 17th century. The supporters were used also since the 17th century, but never appeared on the seals of the city. In 1818 the arms were granted, but not correctly, In 1890 the arms were slightly corrected and the old complete arms were restored in 1921.
Literatuur: VdBergh, 1878
Contact and Support
Partners:
Your logo here ?
Contact us
© since 1995, Heraldry of the World, Ralf Hartemink 
Index of the site