Stad Ommen

Heraldry of the World Civic heraldry of the Netherlands - Nederlandse gemeentewapens

STAD OMMEN

Provincie  : Overijssel
Opheffing  : 1923 Ommen
Toevoegingen : -

I : 24 november 1819
"Van goud, beladen met eene maagd, gekleed van lazuur, dragende in haar regterhand een schild van lazuur, beladen met een gouden klimmenden leeuw, en met de linker een schild, mede van lazuur en beladen met een gouden arend. Het schild gedekt met een gouden kroon."

NB : De kroon is vijfbladig en ontbreekt op onderstaande tekening.

Oorsprong/verklaring :
Het wapen is identiek aan het oudst bekende zegel van de stad Ommen. Hierop stond al de H.Brigida van Kildare, vergezeld van een leeuw, ster en adelaar. De achtergrond van deze figuren is niet bekend. Het zegel is bekend sinds 1336. Ook op latere zegels uit de 16e en 17e eeuw komt de voorstelling voor.

Het oude stadszegel van Ommen (bron: gemeente Ommen)

Opvallend is de overeenkomst van het zegel van Ommen met het zegel van Aleidis (of Aleida 12??-1284), weduwe van Jan van Avesnes, graaf van Henegouwen en zus van Willem II van Holland en Zeeland. Zij voerde op haar zegel een vrouwspersoon, vergezeld van een adelaar en een leeuw. Het rechterdeel van het zegel is afgebroken en het is dus niet duidelijk of daar een ster heeft gestaan. Zij stichtte de stad Schiedam rondom haar kasteel.

Het zegel van Aleidis van Holland uit het midden der 13e eeuw (Uit Kuyer, 1966)

Ommen verkreeg in 1248 stadsrechten van Otto van Holland (als bisschop Otto III van Utrecht, (12??-1249)), broer van Floris IV van Holland en oom van Aleidis. In 1301 werd Gwijde van Avesnes (12??-1317), 4e zoon van Jan van Avesnes en Aleidis, bisschop van Utrecht. Steen en Veldsink melden dat de stad in haar rechten werd bevestigd in 1343 door Jan van Arkel. Deze was echter bisschop van Utrecht van 1267-1290. In 1313 was Gwijde van Avesnes bisschop. Als het jaartal dus klopt verleende Gwijde de stad dus opnieuw de stadsrechten.

Het zegel van Otto III is me niet bekend. Bisschop Gwijde voerde evenals zijn moeder een zegel, waarop hijzelf stond, vergezeld links en rechts (?) van een leeuw. De adelaar werd tevens gevoerd door de meeste leden van het huis van Avesnes. Aleidis combineerde de leeuw van Avesnes (van haar man dus) met de leeuw van Holland. Het is dus niet onlogisch dat ook haar zoon de leeuw en de adelaar in zijn wapen voerde.

De oudste afdruk van het zegel van Ommen dateert uit 1336, dus 80 jaar na het verlenen van de stadsrechten. Het is mogelijk dat het zegel direct is gesneden, maar het is ook niet ondenkbaar dat dat pas enkele tientallen jaren later gebeurde. Het is ook niet onlogisch dat het zegel gebaseerd werd op dat van de heer of van degene die de stadsrechten had verleend. Dat in plaats van de bisschop de plaatselijke heilige op werd genomen is ook niet onlogisch. Hoewel het dus, bij gebrek aan bewijs, onduidelijk blijft of het zegel van Ommen afgeleid is van dat van de familie Avesnes/Holland is het logischer dan de verklaring gegeven in de 50er jaren. Hierin werd vermeld dat de adelaar de adelaar van Deventer was en de leeuw de leeuw van Holland. De achtergrond van de adelaar van Deventer zou zijn dat de laatste stad rond dezelfde tijd stadsrechten verkreeg van dezelfde bisschop. Waarom Ommen dan het wapen van Deventer op zou nemen is geheel onlogisch. Iedere suggestie/aanvulling hierop is welkom!

Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910

Literatuur : Informatie gemeente Ommen; Kuyer, 1966; Dek, 1969; Steen en Veldsink, 1948