Hoorn
Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek
Portaal Nederlandse heraldiek  |
Onderdeel van:  |
|
Nederlandse heraldiek:
Overzeese heraldiek:
|
Nederlandse heraldische verzamelobjecten
|
HOORN
Provincie : Noord Holland
Opheffing : -
Toevoegingen : 1979 Blokker (ged), Zwaag (ged
I : 26 juni 1816
"Van zilver beladen met een hoorn van keel, geringd van goud, geband van lazuur met goude kwasten; het schild van achteren vastgehouden door een zittenden eenhoorn van keel, gehoornd, gemaand, gebaad, gevlokt en gestaart van goud."
Oorsprong/verklaring
Het oudste zegel van de stad Hoorn met daarop een wapen met een hoorn dateert al vanuit 1361. Dit is waarschijnlijk het eerste zegel van de stad, die in 1357 stadsrechten verkreeg. Of het wapen al voor de verlening van de stadsrechten bestond is onbekend, wel zijn er enkele aanwijzingen in die richting. De hoorn op zich zelf is waarschijnlijk een sprekend wapen.
 Het stadszegel in de 14e eeuw (Uit Mulder, 1957) |
Op latere zegels uit de 15e eeuw wordt het wapen afgebeeld onder de afbeelding van Maria met het kind Jezus op een gothische troon. Het geheimzegel der stad vertoont in plaats van Maria Johannes de Doper (de schutspatroon van de stad) met het wapen aan zijn voeten.
De eenhoorn heeft een andere geschiedenis. De eenhoorn op zich symboliseerde in de vroeg-christelijke belevingswereld oa Christus, maar ook als zondig mens die door bekering alsnog zalig wordt. De eenhoorn werd in Hoorn geintroduceerd door Joris van Egmond, bisschop van Utrecht. Hij voerde zijn wapen gehouden door twee witte eenhoorns, de rechter omgewend (het wapen was gevierendeeld; I en IV in goud 6 kepers van keel (Egmond); II in zilver een rechterschuinbalk van keel (Baden), III in zilver twee dubbelgekanteelde dwarsbalken van keel (Arkel) en een hartschild Gelre-Gulik. Het schild gedekt door een bisschopshoed). De bisschop was tevens Heer van de stad.
 Het wapen van bisschop Joris van Egmond (Uit Mulder, 1957) |
Vlak na de wijding van de bisschop werd de Oosterpoort voltooid (1538). Op deze poort staat voor het eerst het wapen afgebeeld tussen twee eenhoorns. Pas in 1591 wordt het wapen met een enkele eenhoorn opgenomen in het stadszegel. De vervanging van Maria door de eenhoorn was tevens een uiting van de reformatie. Door de symboliek van de eenhoorn werd het een als toepasselijke vervanging gezien. Ook de plaatselijke Hervormde gemeente nam het wapen met de eenhoorn op in hun zegel in het begin der 17e eeuw.
 Het stadszegel sinds 1591 (Uit Mulder, 1957) |
Sinds 1591 fungeert de eenhoorn dus als schildhouder van het wapen van Hoorn. Toch wordt het wapen regelmatig afgebeeld met twee schildhouders, een eenhoorn en een leeuw. Het betreft hier meestal titelbladen van boeken, maar ook af entoe op officiële publicaties. Echter nooit op de stadszegels.
 Het wapen op een boek uit 1617 (Velius, Chroniick van Hoorn, 1e druk) |
 Het wapen op een boek uit 1740 (Velius, Chronyk van Hoorn, 4e druk) |
Over de kleuren van de eenhoorn is weinig bekend. De oorspronkelijke
eenhoorns van de bisschop waren van zilver. Vrijwel alle latere
afbeeldingen in kleur geven de eenhoorn aan als van keel. De reden
van deze kleurverandering is niet bekend.
In de Franse tijd werd het wapen vervangen door een zegelstempel met de Franse adelaar. In de Bataafse Republiek werden hoorn en eenhoorn weer in ere hersteld en daarna ook aangevraagd bij de Hoge Raad van Adel . Een andere verklaring voor de hoorn in het wapen en de plaatsnaam is het verhaal van de wapenstier, zie hiervoor onder Monnickendam.
 Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910 |
 Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930 |
 Het wapen op de Roode Steen 8 (bron) |
 Het wapen op het Hoofd 2 (bron) |
 Het wapen op heraldische tegels |
 |} Contact and SupportPartners: Your logo here ?
© since 1995, Heraldry of the World, Ralf Hartemink Literatuur : Mulder (1957), Van den Bergh, 1878 |
