Baarn
Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek
Portaal Nederlandse heraldiek  |
Onderdeel van:  |
|
Nederlandse heraldiek:
Overzeese heraldiek:
|
Nederlandse heraldische verzamelobjecten
|
BAARN (ook : Baarn en Vuursche)
Provincie : Utrecht
Opheffing : -
Toevoegingen : 1857 De Vuursche
I : 10 juni 1818
" Een blauw veld beladen met een gouden bisschop."
II : 5 maart 1867
" Van lazuur beladen met een springend paard van zilver, getoomd van keel en geleid door een Romeinschen slaaf van goud. Het schild gedekt met eene gouden gravenkroon en gehouden door 2 naar voren gekeerde leeuwen in natuurlijke kleur, onder aan het schild een lint van keel, waarop het motto :'Vis Temperata Fortior'."
III : 18 september 1969
" In azuur een bisschop van goud."
Oorsprong/verklaring
Het wapen met de bisschop is in feite het oude wapen van de stad Baarn. De stad voerde sinds 1350 een bisschop in het wapen. Ook het oudst bekende zegel, uit 1443, vertoont een bisschop, maar is heel erg beschadigd, alleen een arm met een kromstaf is te zien. De bisschop kan óf St.Nicolaas, óf de bisschop van Utrecht, Sueder van Culemborgh zijn. Deze laatste verleende Baarn de stadsrechten.
Een tweede zegel is bekend uit 1464 en berust in het Archief van het Kapittel van St. Jan in Utrecht. De stad Baarn had een langdurig conflict met het kapittel en in 1464 werde er een overeenkomst gesloten. Aan deze overeenkomst hangt het zegel met daarop wat lijkt op een bisschop op een troon, zie onder.
 Zegel van 1464 (Hubers, 1985) |
Aan het eind van de 18e eeuw gebruikte de raad een zegel waarop een schild met een staande bisschop of heilige. Het is niet duidelijk wanneer dit zegel in gebruik is genomen, doordat er geen zegels bekend zijn tussen het midden van de 15e eeuw en 1750.
 Zegel van 1798(Hubers, 1985) |
Deze afbeelding werd aan de Hoge raad van Adel gestuurd, die het wapen daarop overnam en verleende.
Buiten de zegels is er een tinnen beker uit 1694 bekend met het wapen. Ook hier een staande bisschop, in een iets andere uitvoering dan op het zegel; op het zegel heeft de bisschop een baar, op de beker niet.
Kleuren zijn niet historisch bekend, al wordt in diverse bronnen vermeld dat de historische kleuren blauw en goud waren. In 1647 zouden de de kleuren gewijzigd zijn in zilver op rood, de kleuren van het sticht Utrecht. Echter bij de verlening van het wapen in 1818 werden de kleuren omgezet tot de rijkskleuren omdat de gemeente bij het verzoek van het wapen geen kleuren had aangegeven, maar alleen een afbeelding van het zegel.
Na de samenvoeging met de Vuursche werd het tijd voor een nieuw wapen. De burgemeester stelde daarop het tweede wapen voor in de raadsvergadering, waar het met unanieme stemmen werd aangenomen. Dit wapen vond men zeer representatief voor de gemeente waar het vorstelijk paleis Soestdijk lag.
De oorsprong van dit, door de Hoge Raad van Adel overgenomen wapen, is een beeldengroep in Stuttgart. Een goede kennis van de burgemeester, Mevr E.J.Hulft baronesse Taets van Amerongen, had een schets gemaakt van deze beeldengroep op haar reis met Koningin Sophie. Hoewel eeb dergelijke drastische wijziging van een gemeentewapen niet gebruikelijk was, werd het wapen heel snel verleend. Het is niet onwaarschijnljk dat Koning Willem III , die de ontwerpster goed kende, hierbij een 'versnellende' rol in heeft gespeeld.
In het begin van de 20e eeuw zijn er een aantal keren stemmen opgegaan om dit, hoewel fraaie, wapen weer te vervangen door de bisschop. Het wapen had nu eenmaal vrij weinig met de plaats zelf te maken. In 1926 werd op verzoek van een aantal plaatselijke notabelen een schilderij, voorstellende het oude wapen met de bisschop onthuld in het plaatselijke verenigingsgebouw. Deze poging om het oude gemeentewapen weer te herstellen, vond blijkbaar geen weerklank onder de raad.
Al in 1939 kwamen er stemmen op in de gemeente en de pers om het oude wapen te herstellen, echter nu met de zittende bisshop van het 2e zegel. Ook werd voorgesteld om de kroon en de leeuwen te behouden. De kleuren blauw en goud bleven. Daar werd, mede door de oorlog, niets mee gedaan.
In het begin van de 60er jaren kwam er opnieuw protest, ook dat vond geen weerklank in de gemeenteraad. In 1965 herhaalde dit zich, maar nu vroeg de gemeenteraad de Hoge Raad van Adel om advies. Dit leidde er uiteindelijk in 1969 toe dat het oude wapen opnieuw is verleend. Wel zijn er in de periode tot 1965 wel veel stemmen opgegaan tegen het wel erg 'Roomse' beeld van een heilige of bisschop in een protestante gemeente. Dit kan ook een rol gespeeld hebben bij de snelle verlening van het 2e wapen. Er is even sprake geweest de figuur een monnik te noemen, omdat er ook Protestantse monniken zijn.
De vraag rees ook, wat het wapen nu eigenlijk voorstelde. Op basis van de zegels is niet aan te geven of het een heilige of een meer generieke bisschop is. Er staan geen attributen van een heilige (voor St. Nicolaas zouden dat 3 ballen en/of een kerk zijn) of kenmerken van een bekende bisschop (bisschopswapen) op de zegels. In de 15e eeuw was de plaatselijke kerk gewijd aan Paulus en niet aan St. Nicolaas. Een generieke afbeelding van een bisschop kan heel goed alleen aangeven dat de stad to het Sticht Utrecht behoorde. Er zijn diverse argumenten opgevoerd om er St. Nikolaas van te maken, maar allen missen historische grond. Er is een Nicolaaskerk in Baarn, maar die dateert van de 19e eeuw en niet uit de Middeleeuwen. St. Nikolaas was ook de patroonheilige van schippers en zeevaarders en kan dus een populaire heilige geweest zijn in een stad die afhankelijk was van scheepvaart in de 15e en 16e eeuw.
 Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910 |
 Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930 |
 Het wapen op een heraldische tegel|} |
 Wapen op een ansichtkaart +/- 1905 |
 Briefhoofd, +/- 1985 |
 Briefhoofd, +/- 1985 |
 Poststempel 1985 |
 Briefhoofd, +/- 1995 |
Contact and Support
Partners:
Your logo here ?
Contact us
© since 1995, Heraldry of the World, Ralf Hartemink 
Index of the site
Literatuur : Sierksma, 1967; Den Uyl,1957; vdBergh, 1878; Anonymous, 1967; Anon. 1926; Hubers, 1985