Oud Valkenburg

Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek

Portaal Nederlandse heraldiek	Onderdeel van: Heraldry of the World
Nederlandse heraldiek: Provinciewapens Gemeentewapens Waterschapswapens Dorpswapens Heerlijkheidswapens Religieuze wapens Militaire heraldiek Overige Nederlandse wapens Familie- en persoonswapens Overzeese heraldiek: (Engelstalig) Nederlandse Antillen Aruba Curaçao Sint Maarten Indonesia (waaronder Nederlandsch Indië) Sri Lanka (waaronder Nederlands Ceylon) Nieuw Walcheren Overzicht van heraldische organisaties Totaal aantal pagina's: 18,839 Waarvan afbeeldingen: 16,258	Nederlandse heraldische verzamelobjecten (selectie) Heraldische postzegels Stadspost Ansichtkaarten Koffie Hag albums Turmac albums Oldenkott albums Overige zegels en kaarten Sigarenbandjes Suikerzakjes Lucifersmerken Collecties en Archieven De Geldere (Gemeentewapens) Meijerink (Gemeentewapens) Collectie 1 (Diverse wapens) Houtsnijwerk (Gemeentewapens) Heraldisch Compendium Archief W.A. van Ham Archief Druif Nederlandse heraldische literatuur

OUD VALKENBURG

Provincie : Limburg
Opheffing : 1940 Valkenburg-Houthem (1982 Valkenburg aan de Geul, Voerendaal)
Toevoegingen : -

I : 20 juli 1895
"Gedeeld : rechts van keel, beladen met een kruis van goud (Heer van Cartils), links van azuur, beladen met den H.Johannes den Dooper in predikende houding, bekleed met een kleed van kemelshaar, dat hem slechts ten dele bedekt, gelaat, armen, beenen en het bovengedeelte der linker borst van natuurlijke kleur, houdende in de linkerhand een gouden kruis, de rechter hand omhoog geheven en het hoofd omgeven door een nimbus, ter rechterzijde vergezeld van een tegen hem opspringend lam van natuurlijke kleur."

Oorsprong/verklaring

Het wapen is een combinatie van het wapen van de familie Hoen van Cartils en de parochieheilige. Oud Valkenburg is als Valkenburg ontstaan in de 10e eeuw. De oudste vermelding dateert uit de 11e eeuw, toen keizer Koenraad II (1024-1039) de villa confiskeerde. Toen zich rond de burcht van de heren van Meerssen een dorp ontwikkelde werd de naam gewijzigd in OudöValkenburg.

Als oudste heren treft men leden van het geslacht Valkenburg aan, onder de naam Aldenvalkenburg. In 1241 wordt ene Gerard van Aldenvalkenburgh genoemd in een schenking aan het klooster van St. Gerlach te Houthem. Het wapen van het geslacht is bekend uit een zegel van Renerus van Oud-Valkenburg uit 1285. Het vertoont een stenen burcht met 3 poorten, boven iedere poort een toren, de middelste toren de hoogste, en op elke toren een staande valk. Het huis Valkenburg had de heerlijkheid als groot leen in bezit.

Ergens in de 14e eeuw, maar in ieder geval voor 1383 werd de heerlijkheid in ieder geval al gesplitst. De ene helft bleef in handen van Oud-Valkenburg, terwijl de andere helft regelmatig van heer wisselde. In 1535 werden beide helften weer verenigd onder Herman van Ghoor. Hierna bleef de heerlijkheid ongedeeld en kwam achtereenvolgens in bezit van de volgende families: Strijthagen (1535-1573), van Beusdal (-1586), van Breyl (-1592), van Ghoor (1592), van Tzevel (-1605), van Hulsberg Schaloen (-1608), Linckens (1608), van Hoensbroek (1608), van Breyl (-1632), van Schellaert(-1657) en uiteindelijk tot de Franse Revolutie Hoen van Cartils. Het wapen van deze laatste familie was in keel een kruis van goud. In 1505 komt de heerlijkheid juridisch als onderbank aan Klimmen.

Daarna kwam de heerlijkheid aan de Spaanse Nederlanden en pas in 1785 weer aan de Republiek. De kerkpatroon is St. Johannes de Doper.

Een zegel is bekend sinds 1677, maar wanneer het is ontstaan is niet bekend. In ieder geval in 1426 heeft de heerlijkheid geen eigen zegel. Het zegel uit 1677 vertoont boven St. Johannes de Doper, houdende in de rechterhand een kruis met vlaggetje, de linker uitgestrekt. Aan zijn linkerzijde springt een lam tegen hem op. Onder het wapen van Hoen van Cartils. Het geheel gedekt door een kroon en ter weerszijden gehouden door een griffioen. Aangezien het wapen Hoen van Cartils er op voorkomt is het pas na 1657 gemaakt. De gemeente vroeg de voorstelling van het zegel aan in een iets andere vormgeving. Ook was het linkerdeel aangevraagd van azuur, maar de bijbehorende tekening liet een veld van keel zien. De Hoge Raad van Adel velreende het wapen uiteindelijk in keel.