Barendrecht

BARENDRECHT

Provincie : Zuid Holland
Ontstaan : 1812 uit Carnisse, Oost Barendrecht, West Barendrecht
Opheffing : 1817 Oost Barendrecht, West Barendrecht
Opnieuw opgericht in 1886 uit Oost- en West Barendrecht (1836 Oost Barendrecht, West Barendrecht), 1941 IJsselmonde (ged)

I : 24 juli 1816
" Van zilver beladen met eene fasce van keel, waarop een halve klimmende leeuw van goud, de fasce verzeld en chef van 7 zooden, staande 4 en 3 en en pointe van 3 zooden, staande 2 en 1, alles van sijnople."

Wapen van Barendrecht/Arms (crest) of Barendrecht

Oorsprong/verklaring

De gemeente was ontstaan in 1812, maar werd al op 1 april 1817 weer gesplitst. Het wapen heeft dus formeel maar iets minder dan een jaar gefungeerd. Hoewel het wapen dus aan Barendrecht is verleend is het altijd gevoerd door Oost Barendrecht en later door Oost- en West Barendrecht en later door Barendrecht. Het is niet duidelijk of de gemeente Oost- en West Barendrecht formeel is opgeheven of dat de naam geleidelijk (tussen 1886-1910) is gewijzigd. Het is echter in al die keren nooit opnieuw officieel verleend, al verkreeg de gemeente in 1980 wel opnieuw een diploma van de Hoge Raad van Adel uitgereikt.

De gemeente Barendrecht stuurde op 29 april 1815 de wapens van de drie voormalige heerlijkheden op aan de Hoge Raad van Adel ter verlening. De Raad besloot echter om alleen het wapen van Oost-Barendrecht als gemeentewapen toe te kennen. De reden daarvoor is niet bekend. Het wapen vormde het ook een deel van het wapen van West-Barendrecht, maar niet van Carnisse.

Het wapen is ontleend aan het wapen van de familie Oem van Wijngaarden, ambachtsheren van Oost Barendrecht. De familie voerde het wapen echter met meer blokjes, zie Wijngaarden. De familie is maar gedurende korte tijd in bezit geweest van de heerlijkheid, namelijk van 1321 tot 1361. De laatste Vrouwe van Oem was gehuwd met Diederik van Wassenaar. Hun zoon, Philips van Wassenaar werd de volgende ambachtsheer. De Van Wassenaars bleven in bezit van de heerlijkheid tot 1523, waarna zij opgevolgd werden door enkele andere families. Het oude 14e eeuwse wapen van Oem bleef echter wel het heerlijkheidswapen.

In 1603 verkocht Maria van Melun, weduwe van Lamoraal, graaf van Ligne, de heerlijkheid aan Arent Maartensz in Dordrecht. Bij de overdracht was een blad met wapen en de volgende tekst:
T'wapen van Oostbarendregt zulcx t'selve de Princesse van Ligne heeft gesonden aende Advecaet paelis opty Dach vande vercopinge vande Ambogtshaerlyckheyt geleyt tot Rotterdam
Het wapen wordt verder niet beschreven.

Het wapen in 1603

Het wapen wordt ook zo vermeld bij van der Eyk in 1628, waarbij de blokjes meer vierkant zijn weergegeven en als tien zwarte turven zijn beschreven, zie onder.

Het wapen in 1628

Er bestaat nog een 17e eeuws zegel voor Barendrecht, met daarop een geheel ander wapen. Dit wapen vertoont 2 schuingekruiste dorsvlegels en gedekt door een helm, waaruit een leeuw en ter weerszijden gehouden door een leeuw. De oorsprong van dit wapen is evenmin duidelijk.

In de Nederlandsche Stads- en Dorpsbeschrijver uit 1793 wordt wel het huidige wapen genoemd, echter met iets andere kleuren.

In 1984 ging de gemeente over van gekleurd briefpapier naar een zwart-wit versie. Dit werd niet altijd gewaardeerd, aangezien een medewerker van de gemeente dit beschrijft als 'net een begrafenisonderneming"...

Briefhoofd, +/- 1980
Briefhoofd, +/- 1985
Briefhoofd, +/- 1995
Briefhoofd 2022
Poststempel 1973
Poststempel 1988
Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910
Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930
Het wapen op een Willem II bandje
Het wapen op een Newa bandje
Het wapen op een suikerzakje

Behalve uit de heerlijkheden Oost- en West-Barendrecht bestaat de gemeente ook uit de voormalige heerlijkheid Carnisse. In het manuscript Beelaerts van Blokland wordt voor Carnisse het volgende wapen gegeven: "In goud drie wassenaars van sabel, over alles heen een linkerschuinbalk van keel."
Dit wapen is een variant op het wapen van Van Wassenaar en vergelijkbaar met het wapen van Voorschoten, waarbij de schuinbalk een breuk (dwz andere tak van de familie of onechtelijk kind) aangeeft.

Een eeuw eerder geeft Van der Eyk als wapen voor Carnisse een gekroonde adelaar. Helaas geeft hij geen kleuren.

Literatuur: Overwater, 1999; Van Ollefen en Bakker, 1793; Sierksma, 1962; Informatie gemeente Barendrecht; Beelaerts van Blokland, 17??