Zaltbommel

Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek

Portaal Nederlandse heraldiek	Onderdeel van: Heraldry of the World
Nederlandse heraldiek: Provinciewapens Gemeentewapens Waterschapswapens Dorpswapens Heerlijkheidswapens Religieuze wapens Militaire heraldiek Overige Nederlandse wapens Familie- en persoonswapens Overzeese heraldiek: (Engelstalig) Nederlandse Antillen Aruba Curaçao Sint Maarten Indonesia (waaronder Nederlandsch Indië) Sri Lanka (waaronder Nederlands Ceylon) Nieuw Walcheren Overzicht van heraldische organisaties Totaal aantal pagina's: 19.249 Waarvan afbeeldingen: 16.668	Nederlandse heraldische verzamelobjecten (selectie) Heraldische postzegels Stadspost Ansichtkaarten Koffie Hag albums Turmac albums Oldenkott albums Overige zegels en kaarten Sigarenbandjes Suikerzakjes Lucifersmerken Collecties en Archieven De Geldere (Gemeentewapens) Meijerink (Gemeentewapens) Collectie 1 (Diverse wapens) Houtsnijwerk (Gemeentewapens) Heraldisch Compendium Archief W.A. van Ham Archief Druif Nederlandse heraldische literatuur

ZALTBOMMEL

Provincie : Gelderland
Opheffing : -
Toevoegingen : 1999 Brakel (1955 Nederhemert (ged), Poederoijen (1818 Aalst (Gld)), Zuilichem), Kerkwijk (1955 Gameren, Hurwenen (ged), Nederhemert (ged))

I : 20 juli 1816
"Van lazuur beladen met een zilveren degen, de greep van goud, staande en pal, verzeld ter wederzijde van een roos van zilver, gehart van goud, het schild gedekt met een kroon van goud en 5 fleurons van hetzelfde en vastgehouden door 2 leeuwen in hunne natuurlijke kleur."

NB : de rozen hebben maar vier bladeren

II : 2 januari 2001
"In azuur een aan de onderzijde gekanteelde hoofdbalk van goud, vergezeld boven van drie mispelbleoemn van zilver en beneden van een zwaard van zilver met gevest van goud, aan weerszijde vergezeld van een burcht van goud, geopend en verlicht van het veld. Het schild gedekt met een gouden kroon van vijf bladeren en gehouden door twee leeuwen van goud, getongd en genageld van keel."

Oorsprong/verklaring

Zaltbommel verkreeg in 1315 officieel stadsrechten van Reinald I van Gelre, maar als plaats wordt het al genoemd in 850. De stad voerde al voordat de stadsrechten werden verleend een zegel. Op dit zegel staat enkel een vijfbladerige bloem, waarschijnlijk een mispel. De mispel was het oudtse symbool van de graven van Gelre. Pas onder de regering van Otto I (1229-1271) is het wapen veranderd in de leeuw.

Rond dat tijdstip voegden ook een aantal Gelderse steden, zoals Doetinchem en Goch, de leeuw aan hun wapen toe. Of dat ook in Zaltbommel is gebeurd is niet zeker, er zijn geen zegelafbeeldingen uit die tijd bekend. Pas op het grootzegel uit 1355 komt de leeuw voor in een vrijkwartier op een wapen met drie mispels of rozen. De bloem rechtsboven wordt door het vrijkwartier bedekt.

Het wapen met de bloemen en het zwaard verschijnt voor het eerst op zegels rond 1600. De reden voor de verandering is niet bekend. Het kan zijn dat de stad van de Gelderse leeuw af wilde, aangezien ze de zijde van Willem van Oranje koos, in tegenstelling tot de Staten van Gelre (1572).

Het wapen in een 16e eeuws manuscript

Op munten, geslagen aan het eind der 16e eeuw komen beide wapens naast elkaar voor. Een duidelijke overgang is dus niet te geven. Na 1600 komt het wapen als stadswapen naar voren. De enige verschillen die waarneembaar zijn zitten in het aantal blaadjes van de bloem. Op de meeste officiële afbeeldingen zijn er vijf blaadjes, anders soms vier.

Bij de aanvraag werd echter een tekening met vier blaadjes geleverd en die is dus door de Hoge Raad van Adel overgenomen. De Gelderse graven voerden de bloem echter altijd met vijf blaadjes, en historisch gezien zou vijf dus ook logischer zijn.

Wanneer de leeuwen zijn toegevoegd is niet bekend. Op 18e eeuwse voorstellingen van het wapen komen ze niet voor, wel vroeg de burgemeester ze aan bij de aanvraag van het wapen.

Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910	Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930
Het wapen op een Willem II bandje	Het wapen op een envelop 1986.

In 2001 werd een nieuw wapen aan de stad verleend. In het nieuwe wapen zijn de rozen en het zwaard, alsmede de kroon en schildhouders afkomstig uit het oude stadswapen. De twee torens en de gekanteelde dwarsbalk symboliseren Braken en Kerkwijk, en de twee voormalige burchten in die dorpen. De dwarsbalk kent 11 vlakken in de kantelen (hoewel het aantal niet beschreven staat in de omschrijving), die de 11 woonkernen in de nieuwe gemeente symboliseren.