Dordrecht
Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek
Portaal Nederlandse heraldiek  |
Onderdeel van:  |
|
Nederlandse heraldiek:
Overzeese heraldiek:
|
Nederlandse heraldische verzamelobjecten
|
DORDRECHT
Provincie : Zuid Holland
Opheffing : -
Toevoegingen : 1970 Dubbeldam (1856 De Mijl, Wieldrecht)
I : 24 juli 1816
" Van keel beladen met een pal van zilver. Het schild gedekt met een kroon en 3 fleurons, alles van goud en 5 paarlen, en ten wederzeide vastgehouden door een griffioen van goud."
NB : Op de tekening heeft de kroon maar 2 parels.
Oorsprong/verklaring
Dordrecht is Hollands oudste stad, maar wanneer de stadsrechten precies zijn verleend is niet bekend. In een charter van 1200 wordt reeds gesproken van een schout van Dordrecht, terwijl in een document uit 1220 schout, schepenen en raad genoemd worden, hetgeen duidt op een stedelijk karakter. Dit document behelst de gift van een som geld aan de Graaf van Holland, en werd pas in 1828 (!) vervallen verklaard. Al die tijd heeft de stad braaf aan de verplichting voldaan.
Wanneer de oudste stadszegels zijn gesneden is evenmin bekend. Het oudste bekende zegel hangt aan een stuk uit 1240. De enige andere afdruk dateert uit 1255. Het zegelt vertoont een kerk (zie figuur hieronder). Als tegenzegel wordt een zegel met een roos gebruikt.
 Het oudste stadszegel van Dordrecht (1255) en een 17e eeuwse reconstructie hiervan (Uit: Busch, fig 1 en 2). |
Eind 13e eeuw komt een nieuw zegel in gebruik (oudste afdruk 1296). Dit zegel vertoont nu een burcht, omsloten door muren. Deze voorstelling bleef gehandhaafd op alle latere stadszegels, van alle typen. Een voorbeeld staat hieronder. Als tegenzegel werd in de meeste gevallen een zegel met een leeuw op een wapen gebruikt. Dit was de Hollandse leeuw, die ook in gebruik bleef nadat de graven geen gezag meer hadden in de stad.
 Het grootzegel van de stad uit 1339 (Uit: Busch, fig 4). |
Pas in 1775 verschenen er zegels met het wapen. In dat jaar besloot de raad dat het tijd werd voor een nieuw zegel en dat de oude voorstelling had afgedaan, aangezien de stad al over onheugelijke tijden beschikte over een wapen. Op het nieuwe zegel stond dan ook het wapen, met als enige verschil met het huidige wapen een kroon van vijf bladeren. Het wapen stond al veel eerder afgebeeld op zegels, namelijk als tegenzegel van het zegel ten zaken in de 16e eeuw. Ook de staalmeesters (=keurmeesters) van het laken van de stad maakten gebruik van een zegel. Tot in de 17e eeuw was de voorstelling identiek aan het stadszegel, maar in 1674 verscheen voor het eerst het stadswapen op de zegels (echter zonder kroon), zie onder.
 Het keurzegel van de lakenhandel uit 1674 (Uit: Busch, fig 12). |
Het wapen zelf is waarschijnlijk ontstaan in de 13-14e eeuw, maar bewijzen ontbreken. Al in de 13e eeuw voerden de schepen uit de stad banieren met rode en witte banen. Die kleuren kunnen afgeleid zijn van de heerlijkheid Merwede, dat een wapen voerde van keel met een zilveren dwarsbalk. Of het stadswapen hiervan afgeleid is, is echter niet bekend. De oudste afbeelding van het wapen dateert echter pas uit 1430 op een schilderij. De griffioenen zijn waarschijnlijk verleend door hertog Jan van Beieren. Hij verleende de stad verschillende privileges en voerde zelf ook twee griffioenen als schildhouder. Een bewijs van verlening bestaat echter niet. In de loop der tijd is het wapen verder niet gewijzigd, al wordt het in de 17e eeuw ook wel gehouden door de stedemaagd, waarbij de griffioenen natuurlijk niet afgebeeld worden. De kroon verschilt ook regelmatig van vorm en aantal bladeren en parels.
In de Franse Tijd is getracht de voorstelling te veranderen, om met oude tradities te breken. Helemaal breken wilde men blijkbaar niet, want alleen de vormgeving en de plaatsing van de griffioenen werd steeds gewijzigd, de griffioenen zelf werden niet verwijderd. Deze veranderingen hielden echter geen stand en de burgemeester vroeg in 1815 gewoon het oude stadswapen aan.
Er bestaat nog een andere sage over de herkomst van het wapen, namelijk afgeleid van de slag op de Maas in 1351. Bij deze slag (tussen den Hoeken en Kabeljauwen) vloeide zoveel bloed, dat de oevers rood gekleurd waren, waartussen zich een zilveren rivier kronkelde.
 Het wapen in een manuscript uit 1459 |
 Het wapen in een 16e eeuws manuscript |
 Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910 |
 Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930 |
 Het wapen op een Willem II bandje |
 Het wapen op een heraldische tegel |
Contact and Support
Partners:
Your logo here ?
Contact us
© since 1995, Heraldry of the World, Ralf Hartemink 
Index of the site
Literatuur : Busch, 1966