Amsterdam: Difference between revisions

From Heraldry of the World
Jump to navigation Jump to search
m (Text replacement - " :" to ":")
Tags: Mobile edit Mobile web edit
 
(15 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
{| class="wikitable"
|- style="vertical-align:top;"
|[[File:amsterd1.jpg|center|350 px|alt=Wapen van {{PAGENAME}}/Arms (crest) of {{PAGENAME}}]]<center>Het wapen van 1816</center>[[File:amsterd2.jpg|center|350 px|alt=Wapen van {{PAGENAME}}/Arms (crest) of {{PAGENAME}}]]<center>Het wapen van 1898</center>[[File:amsterd3.jpg|center|350 px|alt=Wapen van {{PAGENAME}}/Arms (crest) of {{PAGENAME}}]]<center>Het wapen van 1946</center>
|
<center>''' {{uc:{{PAGENAME}}}} '''</center><br>
'''Country''': Netherlands [[File:Netherlands.jpg|60 px|right]]<br><br><br>
'''Province''': [[Noord Holland]][[File:Noordholland.jpg|60 px|right]]<br><br><br>
'''Additions''':<br>
* 1921 [[Buiksloot]]
* 1921 [[Nieuwendam]]
* 1921 [[Ransdorp]]
** 1818 [[Durgerdam]]
** 1818[[Holysloot]]
** 1857 [[Schellingwoude]]
* 1921 [[Sloten (NH)]]
* 1921 [[Watergraafsmeer]]
* 1966 [[Weesperkarspel]] (ged)
** 1846 [[Bijlmermeer]]
* 2022 [[Weesp]] (1966 [[Weesperkarspel]]
** 1966 [[Weesperkarspel]] (ged)


{{#display_map:52.3717,4.8943|width=250|height=250|zoom=7}}
|}


'''AMSTERDAM'''  
{| class="wikitable"
|+Official blazon
|-
|'''Dutch'''
|
* (1816) Van keel, beladen met een pal van sabel, waarop 3 kruisen van zilver, staande in den zin van de pal. Het schild gedekt met de Roomsch Keizerlijke kroon en vastgehouden door 2 leeuwen in hunne natuurlijke verwen.
* (1989) In keel een pal van sabel, beladen met drie verkorte St. andrieskruisen van zilver, paalsgewijze gerangschikt. Het schild gedekt met de RudoIphinische Keizerlijke kroon en van weerszijden vastgehouden door twee van keel getongde leeuwen in natuurlijke kleur, staande op een piedestal of console.
* (1947) In keel een pal van sabel, beladen met drie verkorte St. Andrieskruisen van zilver, paalsgewijze gerangschikt. Het schild gedekt met de Rudolphinische Keizerlijke kroon en van weerszijden vastgehouden door twee van keel getongde leeuwen in natuurlijke kleur, staande op een piedestal of console, vergezeld van het devies Heldhaftig Vastberaden Barmhartig.
|-
|'''French'''
|
* (1811) De gueles au pal cousu de sable chargé de trois sautoirs d'argent; au chef cousu des bonnes villes.
|-
|'''English'''
| blazon wanted
|}


Provincie : [[Noord Holland]]<br/>
===Oorsprong/verklaring===
Opheffing : -<br/>
Het wapen is officieel verleend op 26 juni 1816, gewijzigd op 7 juni 1898 en vermeerderd met een wapenspreuk op 29 maart 1947.
Toevoegingen  : 1921 [[Buiksloot]], [[Nieuwendam]], [[Ransdorp]] (1818 [[Durgerdam]], [[Holysloot]], 1857 [[Schellingwoude]]), [[Sloten (NH)]], [[Watergraafsmeer]], 1966 [[Weesperkarspel]] (ged, 1846 [[Bijlmermeer]]); 2022 [[Weesp]] (1966 [[Weesperkarspel]] (ged, 1846 [[Bijlmermeer]]))
 
I : 26 juni 1816<br>
'''"Van keel, beladen met een pal van sabel, waarop 3 kruisen van zilver, staande in den zin van de pal. Het schild gedekt met de Roomsch Keizerlijke kroon en vastgehouden door 2 leeuwen in hunne natuurlijke verwen."'''
 
NB : de leeuwen zijn omziend
 
[[FIle:amsterd1.gif|center|Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam]]
II : 7 juni 1898<br>
'''" In keel een pal van sabel, beladen met drie verkorte St. andrieskruisen van zilver, paalsgewijze gerangschikt. Het schild gedekt met de RudoIphinische Keizerlijke kroon en van weerszijden vastgehouden door twee van keel getongde leeuwen in natuurlijke kleur, staande op een piedestal of console."''' 
 
[[File:amsterd2.gif|center|Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam]]
III : 29 maart 1947<br>
'''" In keel een pal van sabel, beladen met drie verkorte St. Andrieskruisen van zilver, paalsgewijze gerangschikt. Het schild gedekt met de Rudolphinische Keizerlijke kroon en van weerszijden vastgehouden door twee van keel getongde leeuwen in natuurlijke kleur, staande op een piedestal of console, vergezeld van het devies Heldhaftig Vastberaden Barmhartig. "'''
 
[[File:amsterd3.gif|center|Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam]]


===Oorsprong/verklaring===
Het wapen komt al als zodanig voor sinds begin 14e eeuw. Het wapen is misschien afgeleid van het wapen van Jan van Persijn, heer van Waterland en Aemstelle (vergelijk [[Amstelveen]], [[Ouder Amstel]] en [[Waverveen]]) van 1280-1282, dus maar vrij kort en +/- 50 jaar voor de oudst bekende wapens van het gebied. Ook wordt wel gedacht dat de paal de rivier de Amstel voorstelt, waarbij de kruisjes uit het wapen van Persijn zijn aangebracht ter onderscheiding van andere paalwapens, zoals [[Delft]] en [[Gouda]].
Het wapen komt al als zodanig voor sinds begin 14e eeuw. Het wapen is misschien afgeleid van het wapen van Jan van Persijn, heer van Waterland en Aemstelle (vergelijk [[Amstelveen]], [[Ouder Amstel]] en [[Waverveen]]) van 1280-1282, dus maar vrij kort en +/- 50 jaar voor de oudst bekende wapens van het gebied. Ook wordt wel gedacht dat de paal de rivier de Amstel voorstelt, waarbij de kruisjes uit het wapen van Persijn zijn aangebracht ter onderscheiding van andere paalwapens, zoals [[Delft]] en [[Gouda]].


Line 30: Line 48:


De oudste afbeelding van het wapen dateert uit 1350; het komt voor op een stempeltang van het lakengilde. De tang werd in 2008 gevonden. Het gebruik van het wapen is dus ouder dan het gebruik op de zegels doet veronderstellen (zie onder).
De oudste afbeelding van het wapen dateert uit 1350; het komt voor op een stempeltang van het lakengilde. De tang werd in 2008 gevonden. Het gebruik van het wapen is dus ouder dan het gebruik op de zegels doet veronderstellen (zie onder).
{|align="center"
|align="center"|[[File:amsterdam-tang.jpg|center]]  <br/>De zegeltang van het gilde uit 1350.
|}


Op de oudste zegels van Amsterdam, uit de 14e eeuw, komt alleen een kogge voor, zeilend op een zee. Op het oudste zegel staat een banier met een leeuw, het wapen van de graven van Holland.
Op de oudste zegels van Amsterdam, uit de 14e eeuw, komt alleen een kogge voor, zeilend op een zee. Op het oudste zegel staat een banier met een leeuw, het wapen van de graven van Holland.


{|align="center"
|align="center"|[[File:amsterz4.jpg|center|Zegel van Amsterdam]] <br/>Het oudste zegel van Amsterdam uit de eerste helft van de 14e eeuw.
|align="center"|[[File:amsterz4a.jpg|center|Zegel van Amsterdam]] <br/>Het oudste zegel aan een charter van 1377 (stadsarchief Lübeck)
|-
|align="center"|[[File:amsterz5.jpg|center|Zegel van Amsterdam]]  <br/>Het tweede zegel van Amsterdam rond 1350. (uit : Ewe, 1972)
|}
Op de hierop volgende zegels is het wapen vervangen door een wapen met vier leeuwen, het toenmalige wapen van de graven uit het huis Holland-Henegouwen (vgl [[Ilpendam]]). Ook komt op het 4e zegel een banier voor met daarop drie kruisjes.  
Op de hierop volgende zegels is het wapen vervangen door een wapen met vier leeuwen, het toenmalige wapen van de graven uit het huis Holland-Henegouwen (vgl [[Ilpendam]]). Ook komt op het 4e zegel een banier voor met daarop drie kruisjes.  
{|align="center"
|align="center"|[[File:amsterz2.jpg|center|Zegel van Amsterdam]] <br/>Het derde zegel van Amsterdam rond 1400 (uit : Ewe, 1972)
|}


Op het daarop volgende zegel staan twee banieren op de kogge, met de drie kruisjes, maar ook twee wapens. Het ene wapen is weer het gevierendeelde wapen van Holland-Henegouwen, het tweede het stadswapen met de kruisjes. Het is dus te verwachten dat het wapen al in eind van de 14e eeuw door de stad werd gevoerd.
Op het daarop volgende zegel staan twee banieren op de kogge, met de drie kruisjes, maar ook twee wapens. Het ene wapen is weer het gevierendeelde wapen van Holland-Henegouwen, het tweede het stadswapen met de kruisjes. Het is dus te verwachten dat het wapen al in eind van de 14e eeuw door de stad werd gevoerd.
{|align="center"
|align="center"|[[File:amsterz3.jpg|center|Zegel van Amsterdam]] <br/>Het oudste zegel van Amsterdam met daarop het eigenlijke wapen (rond 1400) (uit : Ewe, 1972).
|}


De hierop volgende zegels vertonen weer alleen het wapen van Holland-Henegouwen en de banier van de stad, niet meer met het wapen. Deze voorstelling is ook te zien op het Rokin in Amsterdam, zie onderstaande foto.
De hierop volgende zegels vertonen weer alleen het wapen van Holland-Henegouwen en de banier van de stad, niet meer met het wapen. Deze voorstelling is ook te zien op het Rokin in Amsterdam, zie onderstaande foto.


{|align="center"
===Afbeeldingen van de stadszegels van Amsterdam===
|align="center"|[[File:amsterz6.jpg|center]] <br/>Zegels van Amsterdam uit 1495 en 1654 (uit : Ewe, 1972)
<gallery widths=250px heights=200px perrow=0>
|}
File:amsterdam-tang.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|De zegeltang van het gilde uit 1350.
File:amsterz4.jpg|alt=Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam|Het oudste zegel van Amsterdam uit de eerste helft van de 14e eeuw.
File:amsterz4a.jpg|alt=Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam|Het oudste zegel aan een charter van 1377 (stadsarchief Lübeck)
File:amsterz5.jpg|alt=Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam|Het tweede zegel van Amsterdam rond 1350. (uit: Ewe, 1972)
File:amsterz2.jpg|alt=Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam|Het derde zegel van Amsterdam rond 1400 (uit: Ewe, 1972)
File:amsterz3.jpg|alt=Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam|Het oudste zegel van Amsterdam met daarop het eigenlijke wapen (rond 1400) (uit: Ewe, 1972).
File:amsterz6.jpg|alt=Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam|Zegels van Amsterdam uit 1495 en 1654 (uit: Ewe, 1972)
</gallery>
    
    
De Rudolphinistische keizerskroon werd pas een eeuw later ontworpen. Er zijn geen documenten bekend, waarin Rudolph de stad het recht verleend om met zijn kroon te pronken. Wel is de macht van Amsterdam het grootst tijdens de regering van deze keizer. In de stad herinnert alleen de kroon op de Westerkerk aan Rudolph. Het was niet gebruikelijk dat steden hun kroon vervingen bij iedere nieuwe keizer. Waarom in 1898 dan ook gekozen is voor de Rudolphinistische keizerskroon is niet geheel duidelijk. De Maximiliaanse keizerskroon zou een beter keuze geweest zijn.
De Rudolphinistische keizerskroon werd pas een eeuw later ontworpen. Er zijn geen documenten bekend, waarin Rudolph de stad het recht verleend om met zijn kroon te pronken. Wel is de macht van Amsterdam het grootst tijdens de regering van deze keizer. In de stad herinnert alleen de kroon op de Westerkerk aan Rudolph. Het was niet gebruikelijk dat steden hun kroon vervingen bij iedere nieuwe keizer. Waarom in 1898 dan ook gekozen is voor de Rudolphinistische keizerskroon is niet geheel duidelijk. De Maximiliaanse keizerskroon zou een beter keuze geweest zijn.


{|align="center"
<gallery widths=250px heights=200px perrow=0>
|align="center"|[[File:amsterdam-kroon.jpg|center|400 px|Arms (crest) of {{PAGENAME}}]] <br/>De Maximiliaanse keizerskroon (Klönne, 1899)
File:amsterdam-kroon.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|De Maximiliaanse keizerskroon (Klönne, 1899)
|}
</gallery>


De spreuk werd na de tweede wereldoorlog door Koningin Wilhelmina verleend.
De spreuk werd na de tweede wereldoorlog door Koningin Wilhelmina verleend.


Tijdens de Franse tijd voerde de stad het wapen met een schildhoofd van azuur beladen met 3 bijen van goud. Dit was het teken van de steden der eerste klasse. Het wapen werd door Napoleon verleend op 3 juni 1811. De beschrijving luidde:<br>
Tijdens de Franse tijd voerde de stad het wapen met een schildhoofd van azuur beladen met 3 bijen van goud. Dit was het teken van de steden der eerste klasse. Het wapen werd door Napoleon verleend op 3 juni 1811, zie onder. Het schild werd toen ook gedekt door een muurkroon met een uitkomende naar rechts ziende adelaar van sabel.
'''De gueles au pal cousu de sable chargé de trois sautoirs d'argent; au chef cousu des bonnes villes.'''
 
Het schild werd toen ook gedekt door een muurkroon met een uitkomende naar rechts ziende adelaar van sabel.
 
{|align="center"
|align="center"|[[File:amsterdamfr.jpg|center|350 px|Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam]] <br/>Het officiële wapen uit de Franse Tijd
|align="center"|[[File:amsterdamfrz1.jpg|center]] <br/>Het officiële zegel uit de Franse Tijd
|}


===Afbeeldingen===
<gallery widths=250px heights=200px perrow=0>
<gallery widths=250px heights=200px perrow=0>
File:Amsterdamgo.jpg|alt=Wapen van Amsterdam /Arms (crest) of Amsterdam |Het wapen in de Armorial Gorrevod (1460)
File:Amsterdam1514.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in een manuscript uit 1514
File:Amsterdam1514.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in een manuscript uit 1514
File:amsterdam1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Relief op het Rokin in Amsterdam met de voorstelling van het zegel uit de 16e eeuw ((c) R. Hartemink, 2005
File:amsterdam1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Relief op het Rokin in Amsterdam met de voorstelling van het zegel uit de 16e eeuw ((c) R. Hartemink, 2005
Line 86: Line 86:
File:Amsterdam1459.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in een manuscript uit 1459
File:Amsterdam1459.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in een manuscript uit 1459
File:Amsterdam16.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in een [[:Category:Windhag city arms|16e eeuws manuscript]]
File:Amsterdam16.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in een [[:Category:Windhag city arms|16e eeuws manuscript]]
File:Amsterdamga.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in een [[:Category:Grand armorial|16e eeuws manuscript]]
File:Amsterdam1543.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen in een 16e eeuws manuscript
File:Amsterdam17.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen in een 17e eeuws [https://bm-lille.fr/patrimoine/digital-viewer/c-16435 manuscript]
File:Amsterdam17.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen in een 17e eeuws [https://bm-lille.fr/patrimoine/digital-viewer/c-16435 manuscript]
File:Amsterdam1650.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen in 1650
File:amsterdam2.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Afbeelding van het wapen uit de 17e eeuw
File:amsterdam2.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Afbeelding van het wapen uit de 17e eeuw
File:Amsterdam.hes.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in het [[Wapen- en Vlaggenboek Hesman|Wapen- en Vlaggenboek van Gerrit Hesman]] uit 1708
File:Amsterdam.hes.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in het [[Wapen- en Vlaggenboek Hesman|Wapen- en Vlaggenboek van Gerrit Hesman]] uit 1708
File:amsterdamfr.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het officiële wapen uit de Franse Tijd
File:amsterdamfrz1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het officiële zegel uit de Franse Tijd
File:amsterdamd1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Wapendiploma 1816
File:amsterdamd1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Wapendiploma 1816
File:amsterdamd2.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Wapendiploma 1898
File:amsterdamd2.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Wapendiploma 1898
Line 95: Line 100:
File:amsterdam.ok.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in de [[Oldenkott]] albums +/- 1910
File:amsterdam.ok.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in de [[Oldenkott]] albums +/- 1910
File:Amsterdamgas.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een gaspenning (1920-1950)
File:Amsterdamgas.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een gaspenning (1920-1950)
File:Amsterdam.gas.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een gaspenning (1920-1950)
File:amsterdamleges.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Gemeentelijke legeszegel (zonder spreuk)
File:amsterdamleges.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Gemeentelijke legeszegel (zonder spreuk)
File:amsterdamleges1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Gemeentelijke legeszegel (met spreuk)
File:amsterdamleges1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Gemeentelijke legeszegel (met spreuk)
File:amsterdam1924.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Huisstijl 1924  
File:amsterdam1924.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Huisstijl 1924  
File:amsterdam.hag.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in de [[Koffie Hag albums]] +/- 1930  
File:amsterdam.hag.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in de [[Koffie Hag albums]] +/- 1930  
File:amsterdam.veen.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen in het [[Veen - Noord-Holland|Veen album]], 1952
File:amsterdam.newa.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen op een [[Newa]] bandje
File:amsterdam1930a.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Afbeelding van het wapen (+/- 1930)
File:amsterdam1930a.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Afbeelding van het wapen (+/- 1930)
File:amsterdam1930b.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Afbeelding van het wapen (+/- 1930)  
File:amsterdam1930b.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Afbeelding van het wapen (+/- 1930)  
File:amsterdam1930s.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Afbeelding van het wapen (+/- 1930)  
File:amsterdam1930s.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Afbeelding van het wapen (+/- 1930)  
File:amsterdamb3.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Briefpapier 1933
File:amsterdamcholera.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen op een penning van 1832
File:amsterdamcholera.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen op een penning van 1832
File:amsterdam1922.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen op een penning van 1932
File:1887.wi2.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen op een [[Willem II]] bandje
File:1887.wi2.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Het wapen op een [[Willem II]] bandje
File:amsterdamsebos.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Alternatieve schildhouders op een penning
File:amsterdamsebos.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Alternatieve schildhouders op een penning 1979
File:amsterdam-alt.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Alternatieve schildhouders..
File:amsterdam-alt.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Alternatieve schildhouders..
File:amsterdam-alt1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Alternatieve schildhouders (het nieuwe Amsterdamse politiewapen), 1954
File:amsterdame1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Huisstijl  gebaseerd op het wapen
File:amsterdame1.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Huisstijl  gebaseerd op het wapen
File:amsterdame2.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Huisstijl  gebaseerd op het wapen
File:amsterdame2.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Huisstijl  gebaseerd op het wapen
File:amsterdamc750.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Amsterdam 750 jaar (1975) : munt
File:amsterdamc750.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Amsterdam 750 jaar (1975): munt
File:amsterdam750.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Amsterdam 750 jaar (1975) : ent poorterbewijs
File:amsterdam750.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|Amsterdam 750 jaar (1975): poorterbewijs
File:amsterdam.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegel]]
File:amsterdam1.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegel]]
File:amsterdam2.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegel]]
File:amsterdam3.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegel]]
File:amsterdam4.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegel]]
File:amsterdam5.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|Het wapen op een [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegel]]
File:voc.jpg|alt=Wapen van de kamers van de VOC/Arms (crest) of the Chambers of the Dutch East India COmpany|Het wapen op het Kasteel van Kaapstad (Zuid Afrika)<br>(de wapens van de kamers van de VOC)
</gallery>
</gallery>


Het wapen op [[:Category:Heraldic_tiles|heraldische tegels ]]:
===Het wapen op suikerzakjes===
<gallery widths=250px heights=200px perrow=0>
<gallery widths=250px heights=200px perrow=0>
File:amsterdam.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|  
File:Amsterdam.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:amsterdam1.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|  
File:Amsterdam1.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:amsterdam2.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|  
File:Amsterdam2.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:amsterdam3.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|
File:Amsterdam3.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam|met '''[[Rotterdam]]'''
File:amsterdam4.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|
File:Amsterdam4.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:amsterdam5.tile.jpg|alt=Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam|  
File:Amsterdam5.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam14.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam6.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam7.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam8.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam9.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam10.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam15.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam16.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam17.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam18.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam11.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam|/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam12.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam|/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam19.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam20.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam21.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam22.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam23.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam24.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam25.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam26.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
File:Amsterdam27.suiker.jpg|alt=Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
</gallery>
</gallery>


[[Civic Heraldry Literature - Netherlands (Heraldische literatuur - Nederland)|'''Literatuur''']]:  Van den Bergh, 1878; Klönne, 1899; Sierksma, 1962; Campardon, 1889; Agterberg, 1980; Ewe, 197; Schuitemaker, 1929; Doornick, 1665
[[Civic Heraldry Literature - Netherlands (Heraldische literatuur - Nederland)|'''Literatuur''']]:  Van den Bergh, 1878; Klönne, 1899; Sierksma, 1962; Campardon, 1889; Agterberg, 1980; Ewe, 197; Schuitemaker, 1929; Doornick, 1665

Latest revision as of 13:08, 21 July 2024

Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
Het wapen van 1816
Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
Het wapen van 1898
Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
Het wapen van 1946
AMSTERDAM

Country: Netherlands
Netherlands.jpg



Province: Noord Holland
Noordholland.jpg



Additions:

Loading map...
Official blazon
Dutch
  • (1816) Van keel, beladen met een pal van sabel, waarop 3 kruisen van zilver, staande in den zin van de pal. Het schild gedekt met de Roomsch Keizerlijke kroon en vastgehouden door 2 leeuwen in hunne natuurlijke verwen.
  • (1989) In keel een pal van sabel, beladen met drie verkorte St. andrieskruisen van zilver, paalsgewijze gerangschikt. Het schild gedekt met de RudoIphinische Keizerlijke kroon en van weerszijden vastgehouden door twee van keel getongde leeuwen in natuurlijke kleur, staande op een piedestal of console.
  • (1947) In keel een pal van sabel, beladen met drie verkorte St. Andrieskruisen van zilver, paalsgewijze gerangschikt. Het schild gedekt met de Rudolphinische Keizerlijke kroon en van weerszijden vastgehouden door twee van keel getongde leeuwen in natuurlijke kleur, staande op een piedestal of console, vergezeld van het devies Heldhaftig Vastberaden Barmhartig.
French
  • (1811) De gueles au pal cousu de sable chargé de trois sautoirs d'argent; au chef cousu des bonnes villes.
English blazon wanted

Oorsprong/verklaring

Het wapen is officieel verleend op 26 juni 1816, gewijzigd op 7 juni 1898 en vermeerderd met een wapenspreuk op 29 maart 1947.

Het wapen komt al als zodanig voor sinds begin 14e eeuw. Het wapen is misschien afgeleid van het wapen van Jan van Persijn, heer van Waterland en Aemstelle (vergelijk Amstelveen, Ouder Amstel en Waverveen) van 1280-1282, dus maar vrij kort en +/- 50 jaar voor de oudst bekende wapens van het gebied. Ook wordt wel gedacht dat de paal de rivier de Amstel voorstelt, waarbij de kruisjes uit het wapen van Persijn zijn aangebracht ter onderscheiding van andere paalwapens, zoals Delft en Gouda.

Er is ook een verklaring dat de kruisjes zouden slaan op de plagen die Amsterdam hadden getroffen. Dit is echter een 18e of 19e eeuwse legende, zonder enige historische betekenis.

De oudste afbeelding van het wapen dateert uit 1350; het komt voor op een stempeltang van het lakengilde. De tang werd in 2008 gevonden. Het gebruik van het wapen is dus ouder dan het gebruik op de zegels doet veronderstellen (zie onder).

Op de oudste zegels van Amsterdam, uit de 14e eeuw, komt alleen een kogge voor, zeilend op een zee. Op het oudste zegel staat een banier met een leeuw, het wapen van de graven van Holland.

Op de hierop volgende zegels is het wapen vervangen door een wapen met vier leeuwen, het toenmalige wapen van de graven uit het huis Holland-Henegouwen (vgl Ilpendam). Ook komt op het 4e zegel een banier voor met daarop drie kruisjes.

Op het daarop volgende zegel staan twee banieren op de kogge, met de drie kruisjes, maar ook twee wapens. Het ene wapen is weer het gevierendeelde wapen van Holland-Henegouwen, het tweede het stadswapen met de kruisjes. Het is dus te verwachten dat het wapen al in eind van de 14e eeuw door de stad werd gevoerd.

De hierop volgende zegels vertonen weer alleen het wapen van Holland-Henegouwen en de banier van de stad, niet meer met het wapen. Deze voorstelling is ook te zien op het Rokin in Amsterdam, zie onderstaande foto.

Afbeeldingen van de stadszegels van Amsterdam

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    De zegeltang van het gilde uit 1350.

  • Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam

    Het oudste zegel van Amsterdam uit de eerste helft van de 14e eeuw.

  • Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam

    Het oudste zegel aan een charter van 1377 (stadsarchief Lübeck)

  • Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam

    Het tweede zegel van Amsterdam rond 1350. (uit: Ewe, 1972)

  • Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam

    Het derde zegel van Amsterdam rond 1400 (uit: Ewe, 1972)

  • Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam

    Het oudste zegel van Amsterdam met daarop het eigenlijke wapen (rond 1400) (uit: Ewe, 1972).

  • Zegel van Amsterdam/City seal of Amsterdam

    Zegels van Amsterdam uit 1495 en 1654 (uit: Ewe, 1972)

De Rudolphinistische keizerskroon werd pas een eeuw later ontworpen. Er zijn geen documenten bekend, waarin Rudolph de stad het recht verleend om met zijn kroon te pronken. Wel is de macht van Amsterdam het grootst tijdens de regering van deze keizer. In de stad herinnert alleen de kroon op de Westerkerk aan Rudolph. Het was niet gebruikelijk dat steden hun kroon vervingen bij iedere nieuwe keizer. Waarom in 1898 dan ook gekozen is voor de Rudolphinistische keizerskroon is niet geheel duidelijk. De Maximiliaanse keizerskroon zou een beter keuze geweest zijn.

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    De Maximiliaanse keizerskroon (Klönne, 1899)

De spreuk werd na de tweede wereldoorlog door Koningin Wilhelmina verleend.

Tijdens de Franse tijd voerde de stad het wapen met een schildhoofd van azuur beladen met 3 bijen van goud. Dit was het teken van de steden der eerste klasse. Het wapen werd door Napoleon verleend op 3 juni 1811, zie onder. Het schild werd toen ook gedekt door een muurkroon met een uitkomende naar rechts ziende adelaar van sabel.

Afbeeldingen

  • Wapen van Amsterdam /Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen in de Armorial Gorrevod (1460)

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen in een manuscript uit 1514

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Relief op het Rokin in Amsterdam met de voorstelling van het zegel uit de 16e eeuw ((c) R. Hartemink, 2005

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    De bodebus van de stad Amsterdam uit 1548
    (met de oorspronkelijke keizerskroon)
    Links het wapen van keizer Maximiliaan (adelaar) rechts van Holland (leeuw)

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen in een manuscript uit 1459

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen in een 16e eeuws manuscript

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen in een 16e eeuws manuscript

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen in een 16e eeuws manuscript

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen in een 17e eeuws manuscript

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen in 1650

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Afbeelding van het wapen uit de 17e eeuw

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen in het Wapen- en Vlaggenboek van Gerrit Hesman uit 1708

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het officiële wapen uit de Franse Tijd

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het officiële zegel uit de Franse Tijd

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Wapendiploma 1816

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Wapendiploma 1898

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Een munt of penning met het stadswapen uit 1601.

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Een zegel van de stad uit 1731 met een enkele schildhouder en geen kroon (Zeven, 2007).

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen in de Oldenkott albums +/- 1910

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen op een gaspenning (1920-1950)

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen op een gaspenning (1920-1950)

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Gemeentelijke legeszegel (zonder spreuk)

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Gemeentelijke legeszegel (met spreuk)

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Huisstijl 1924

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen in de Koffie Hag albums +/- 1930

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen in het Veen album, 1952

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen op een Newa bandje

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Afbeelding van het wapen (+/- 1930)

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Afbeelding van het wapen (+/- 1930)

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Afbeelding van het wapen (+/- 1930)

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Briefpapier 1933

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen op een penning van 1832

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen op een penning van 1932

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Het wapen op een Willem II bandje

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Alternatieve schildhouders op een penning 1979

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Alternatieve schildhouders..

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Alternatieve schildhouders (het nieuwe Amsterdamse politiewapen), 1954

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Huisstijl gebaseerd op het wapen

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Huisstijl gebaseerd op het wapen

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Amsterdam 750 jaar (1975): munt

  • Wapen van Amsterdam - Coat of arms of Amsterdam

    Amsterdam 750 jaar (1975): poorterbewijs

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen op een heraldische tegel

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen op een heraldische tegel

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen op een heraldische tegel

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen op een heraldische tegel

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen op een heraldische tegel

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    Het wapen op een heraldische tegel

  • Wapen van de kamers van de VOC/Arms (crest) of the Chambers of the Dutch East India COmpany

    Het wapen op het Kasteel van Kaapstad (Zuid Afrika)
    (de wapens van de kamers van de VOC)

Het wapen op suikerzakjes

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

    met Rotterdam

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam

    /Arms (crest) of Amsterdam

  • Wapen van Amsterdam

    /Arms (crest) of Amsterdam

  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam
  • Wapen van Amsterdam/Arms (crest) of Amsterdam

Literatuur: Van den Bergh, 1878; Klönne, 1899; Sierksma, 1962; Campardon, 1889; Agterberg, 1980; Ewe, 197; Schuitemaker, 1929; Doornick, 1665

Portaal Nederlandse Overheidsheraldiek



Portaal Nederlandse heraldiek
Netherlands.jpg
Onderdeel van:
Logo-new.jpg
Heraldry of the World

Nederlandse heraldiek:

Overzeese heraldiek:
(Engelstalig)



  • Totaal aantal pagina's: 19.126
  • Waarvan afbeeldingen: 16.545

Nederlandse heraldische verzamelobjecten
(selectie)




Contact and Support

Partners:

Your logo here ?
Contact us


© since 1995, Heraldry of the World, Ralf Hartemink Ralf Hartemink arms.jpg
Index of the site

Retrieved from "https://www.heraldry-wiki.com/heraldrywiki/index.php?title=Amsterdam&oldid=3935946"